Γρηγόρης ΚεντητόςΟ Ευγένιος Ευγενίδης δεν άφησε πίσω του ούτε επιγραφές, ούτε τύμπανα, ούτε προτομές στις πλατείες. Άφησε κάτι ασύγκριτα σπουδαιότερο. Την ώρα που πλησίαζε το τέλος, μέσα στο Βεβέ της Ελβετίας, δεν ρώτησε για το πού θα τον θάψουν αλλά πού θα είχε μεγαλύτερο αντίκτυπο το χρήμα του. Και αντί να στραφεί σε πολιτικούς ή τραπεζίτες, στράφηκε στον ίδιο τον βασιλιά Παύλο της Ελλάδας.
Η ερώτησή του ήταν λιτή και ριζική: «Σε τι έχει σήμερα μεγαλύτερη ανάγκη η πατρίδα μου;». Ο Παύλος δεν του μίλησε για φιέστες ή αναμνηστικά αγάλματα. Του είπε ότι η Ελλάδα χρειάζεται τεχνική εκπαίδευση. Εργατικά χέρια, επιστημονικά μυαλά, και ανθρώπους που να ξέρουν να χτίζουν. Ο Ευγενίδης, που ήξερε τι σημαίνει να ανεβαίνεις από το τίποτα, δεν ήθελε να αφήσει πίσω του κάτι που θαυμάζεται, αλλά κάτι που σώζει.
Γεννημένος το 1882 στο Διδυμότειχο, γιος του καδή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, σπούδασε στη Ροβέρτειο Σχολή της Κωνσταντινούπολης και ξεκίνησε από τα πιο χαμηλά στρώματα της ναυτιλίας. Μέχρι τα 30 του ήταν γενικός διευθυντής μεγάλης αγγλικής ναυτιλιακής εταιρείας, και σύντομα δημιούργησε γραφεία στο Μπουένος Άιρες, τη Μασσαλία, τη Βραζιλία. Ήταν εκείνος που άνοιξε πρώτος τις ελληνικές γραμμές για Νότια Αμερική.
Το 1954, μόλις μερικούς μήνες πριν πεθάνει, υπέγραψε τη διαθήκη του. Η εντολή του ήταν ξεκάθαρη: να ιδρυθεί ένα ίδρυμα που να προωθεί τη ναυτική, τεχνική και επιστημονική εκπαίδευση για νέους με ελληνική υπηκοότητα. Όχι ένα κτίριο βιτρίνας, αλλά ένας οργανισμός ουσίας. Το Ίδρυμα Ευγενίδου ιδρύθηκε με βασιλικό διάταγμα στις 10 Φεβρουαρίου 1956 και άνοιξε τις πύλες του στη Λεωφόρο Συγγρού, στο Παλαιό Φάληρο.
Η τελετή εγκαινίων έγινε το 1965, με την παρουσία του Πρωθυπουργού, του Αρχιεπισκόπου, και σχεδόν όλων των κορυφαίων εκπροσώπων του πνευματικού κόσμου. Την ίδια χρονιά το Ίδρυμα τιμήθηκε με το Χρυσό Μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών, και σχεδόν κανείς δεν ήξερε τότε πόσο μεγάλη θα ήταν η παρακαταθήκη του.
Το Ίδρυμα Ευγενίδου χρηματοδοτείται μέχρι σήμερα αποκλειστικά από ίδιους πόρους. Δεν έχει δεχτεί ποτέ κρατική επιχορήγηση. Μέσα σε δεκαετίες δημιούργησε τεχνικά βιβλία, ανέπτυξε πρωτοποριακές εργαστηριακές υποδομές, και εξέδωσε πάνω από 550 τίτλους σε εκατομμύρια αντίτυπα. Το ψηφιακό του πλανητάριο θεωρείται το πιο σύγχρονο στα Βαλκάνια.
Ο Ευγενίδης δεν έδωσε όνομα σε δρόμο ούτε ζήτησε να τον θυμούνται. Άφησε πίσω του μόνο κάτι που κρατά ακόμα όρθια την παιδεία. Ένα ίδρυμα που συνεχίζει να εκπαιδεύει αθόρυβα, να χρηματοδοτεί, να δίνει πρόσβαση σε παιδιά που αλλιώς δεν θα είχαν καμία ευκαιρία. Και όλα ξεκίνησαν από εκείνη τη φράση: «Πού μπορώ να δωρίσω ώστε να έχει νόημα;».