Γρηγόρης ΚεντητόςΤο 1915, στις σκιές του Εθνικού Διχασμού, ο νεαρός πρίγκιπας Αλέξανδρος συναντούσε την Ασπασία Μάνου, κόρη στρατηγού και μέλος της αθηναϊκής υψηλής κοινωνίας. Η σχέση τους ξεκίνησε διακριτικά, αλλά όσο μεγάλωνε, τόσο πιο πολύ ενοχλούσε τα ανάκτορα. Ένας βασιλιάς δεν μπορούσε να παντρευτεί μια κοινή θνητή, ειδικά σε εποχές που τα πάντα κρίνονταν πολιτικά.
Το 1917, οι σύμμαχοι επέβαλαν την απομάκρυνση του βασιλιά Κωνσταντίνου, και στη θέση του ανέβηκε ο Αλέξανδρος. Όχι από επιλογή του. Ήταν βασιλιάς χωρίς εξουσία, μαριονέτα σε μια κρίσιμη περίοδο για την Ελλάδα. Ο Βενιζέλος και οι Αγγλοσάξονες ήθελαν να τον παντρέψουν με πριγκίπισσα ευρωπαϊκού οίκου, ώστε να θωρακίσουν τις διπλωματικές σχέσεις.
Ο Αλέξανδρος όμως επέλεξε την Ασπασία. Παντρεύτηκαν στα κρυφά τον Νοέμβριο του 1919, σε έναν μοργανατικό γάμο που δεν αναγνωρίστηκε ποτέ επίσημα από το Στέμμα όσο εκείνος ζούσε. Ούτε η Αυλή, ούτε οι πολιτικοί τον στήριξαν. Ακόμη και ο πατέρας του δεν τον συγχώρησε. Το ζευγάρι ζούσε μεταξύ παλατιών και σκιάς, χωρίς αναγνώριση, χωρίς προστασία.
Ούτε ένα χρόνο μετά, το πιο απίστευτο περιστατικό στην ελληνική ιστορία άλλαξε τα πάντα. Τον Οκτώβριο του 1920, ο Αλέξανδρος δαγκώθηκε από μαϊμού στο Τατόι, όταν επιχείρησε να σώσει τον σκύλο του από δύο μαϊμούδες, που ανήκαν σε Γάλλο υπάλληλο του παλατιού. Η δαγκωνιά προκάλεσε λοίμωξη, και λίγες μέρες μετά πέθανε από σηψαιμία. Ήταν μόλις 27 ετών.
Η Ασπασία έμεινε έγκυος και χήρα ταυτόχρονα. Δεν είχε βασιλικό τίτλο, δεν είχε θεσμική θέση, δεν είχε δικαιώματα. Η γέννηση της κόρης τους, πριγκίπισσας Αλεξάνδρας, δεν ανακοινώθηκε με τιμές. Χρειάστηκαν πάνω από δέκα χρόνια για να αναγνωριστεί νομικά η θέση της μητέρας και του παιδιού, αφού οι πολιτικές ανατροπές δεν σταματούσαν.
Η Αλεξάνδρα αργότερα παντρεύτηκε τον εξόριστο βασιλιά Πέτρο Β΄ της Γιουγκοσλαβίας, και έγινε η τελευταία βασίλισσα της χώρας. Όμως η μητέρα της δεν γνώρισε ποτέ κανονική αποδοχή. Ζούσε πάντα σε μια ενδιάμεση κατάσταση: όχι απλώς χωρίς τίτλο, αλλά με διαρκείς εξορίες, αποστάσεις και σιωπές.
Μετά τη Δικτατορία του 1967, η Ασπασία εγκατέλειψε οριστικά την Ελλάδα και πέθανε στο Λίντο της Βενετίας το 1972. Το σώμα της μεταφέρθηκε στο Τατόι μόλις το 1993, από τον εγγονό της, πρίγκιπα Αλέξανδρο Β΄ της Σερβίας. Εκεί ταφιάστηκε δίπλα στον άνδρα που την αγάπησε κόντρα σε όλους — αλλά που η μοίρα δεν του επέτρεψε να την προστατεύσει.
Η ιστορία τους μοιάζει με μυθιστόρημα. Ένας μυστικός γάμος, ένας θάνατος από μαϊμού, μια χήρα χωρίς τίτλο, μια κόρη που έγινε βασίλισσα. Αλλά δεν ήταν μυθοπλασία. Ήταν ένα ερωτικό δράμα, βαθιά ελληνικό, βουβό από τιμές και φορτωμένο από σιωπές, που δεν γράφτηκε ποτέ στα επίσημα πρωτόκολλα.