Γρηγόρης ΚεντητόςΤο διαδίκτυο όπως το ξέραμε άλλαζε με κάθε κλικ. Νέες σελίδες εμφανίζονταν συνεχώς, νέα blogs γεννιόνταν, χρήστες μοιράζονταν τις σκέψεις τους χωρίς φίλτρα. Κάπου εκεί, ανάμεσα στα πρώτα χρόνια του Facebook, των φόρουμ και των ατέλειωτων comment sections, γεννήθηκε η αίσθηση ότι όλοι είχαν φωνή. Ωστόσο σήμερα, η φωνή αυτή έχει αρχίσει να θολώνει. Η θεωρία του νεκρού διαδικτύου περιγράφει ακριβώς αυτή την αλλαγή.
Τι υποστηρίζει η θεωρία του νεκρού διαδικτύου;
Η θεωρία του νεκρού διαδικτύου υποστηρίζει ότι μεγάλο μέρος της διαδικτυακής δραστηριότητας που βλέπουμε καθημερινά δεν είναι πραγματική. Αλγόριθμοι, bots και συστήματα τεχνητής νοημοσύνης παράγουν αυτό το περιεχόμενο, όχι άνθρωποι. Συγκεκριμένα, η θεωρία εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε forum στο internet γύρω στο 2016 και έκτοτε κερδίζει έδαφος.
Επομένως, μιλάμε για ένα διαδίκτυο όπου τα likes δεν είναι πραγματικά, ρομπότ γράφουν τα σχόλια και συστήματα που μοιάζουν με ανθρώπους αντιγράφουν ξανά και ξανά το περιεχόμενο χωρίς να είναι όντως άνθρωποι. Παράλληλα, κι αν ακούγεται σαν θεωρία συνωμοσίας, τα στοιχεία δείχνουν κάτι διαφορετικό.
Σύμφωνα με έρευνες, το 2024 bots παρήγαγαν περισσότερο από το 50% της κυκλοφορίας στο διαδίκτυο. Αυτό σημαίνει ότι σε κάθε δύο επισκέπτες σε μια ιστοσελίδα, ο ένας είναι μηχανή. Επιπλέον, αυτό δεν συμβαίνει μόνο σε αμφίβολες γωνιές του ίντερνετ. Αντιθέτως, το βλέπουμε στα μεγαλύτερα social media, στο YouTube, στο X, στο TikTok, στο Instagram. Παντού.
Ποιες τεχνολογίες τροφοδοτούν τη θεωρία του νεκρού διαδικτύου;
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ότι υπάρχουν bots. Είναι ότι τα bots μιμούνται την ανθρώπινη συμπεριφορά με τέτοιο τρόπο που δεν μπορείς να τα ξεχωρίσεις. Πράγματι, γράφουν σχόλια που ακούγονται φυσιολογικά, δημιουργούν προφίλ με φωτογραφίες, ιστορία, δημοσιεύσεις και αλληλεπιδρούν με άλλους χρήστες. Ωστόσο, πίσω από αυτά δεν υπάρχει κανείς. Υπάρχει μόνο κώδικας.
Η άνοδος της τεχνητής νοημοσύνης, ειδικά μετά την εμφάνιση του ChatGPT το 2022, έδωσε νέο νόημα στη θεωρία. Συνεπώς, πλέον δεν χρειάζεται καν να γράψει κάποιος ένα άρθρο. Το σύστημα το γράφει. Επίσης, δεν χρειάζεται να σχολιάσει κανείς. Η AI το σχολιάζει.
Παρομοίως, δεν χρειάζεται να δημιουργήσει κανείς εικόνα. Το generative AI τη φτιάχνει. Και όλα αυτά συμβαίνουν σε τέτοια κλίμακα που κανείς δεν μπορεί να τα εντοπίσει. Μάλιστα, το 2023, πλατφόρμες όπως το Meta και το Twitter αφαίρεσαν εκατομμύρια fake λογαριασμούς. Ωστόσο, για κάθε έναν που αφαιρούν, δέκα νέοι λογαριασμοί εμφανίζονται.
Η καθημερινότητα ενός “νεκρού διαδικτύου”
Πώς ακριβώς φαίνεται αυτό στην πράξη; Ας πάρουμε το TikTok. Ένας χρήστης ανεβάζει βίντεο και μέσα σε λίγες ώρες έχει χιλιάδες views. Όμως πόσοι από αυτούς είναι πραγματικοί άνθρωποι;
Στο X, πρώην Twitter, bots αποτελούν περίπου το 15% των λογαριασμών. Στο Facebook, η κατάσταση δεν διαφέρει. Ειδικότερα, κάποιες έρευνες μιλούν για εκατομμύρια λογαριασμούς που άλλοι χρήστες δημιούργησαν μόνο για να ενισχύουν συγκεκριμένο περιεχόμενο, να διαδίδουν ψευδείς ειδήσεις ή να χειραγωγούν τον αλγόριθμο.
Fake λογαριασμοί και επίδραση στα social media
Στο YouTube, η κατάσταση είναι εξίσου ανησυχητική. Υπάρχουν κανάλια που ανεβάζουν δεκάδες βίντεο την ημέρα, τα οποία η AI γράφει και παράγει. Πράγματι, κανένας δεν μιλάει μπροστά στην κάμερα. Απλά υπάρχει ένας ψηφιακός αφηγητής και εικόνες που το σύστημα παράγει αυτόματα.
Και το χειρότερο; Λειτουργεί. Τα βίντεο αυτά συγκεντρώνουν εκατομμύρια προβολές, γιατί ο αλγόριθμος δεν νοιάζεται αν το περιεχόμενο είναι ανθρώπινο. Αντίθετα, νοιάζεται αν κρατάει τον χρήστη στην πλατφόρμα.
Επιπλέον, υπάρχει το engagement. Εταιρείες πληρώνουν για likes, για shares, για comments. Συγχρόνως, υπάρχουν ολόκληρες υπηρεσίες που προσφέρουν “αυθεντικά” likes από “πραγματικούς” χρήστες. Ωστόσο, δεν είναι. Πρόκειται για farms με χιλιάδες λογαριασμούς που τρέχουν σε αυτοματοποιημένα scripts.
Το αποτέλεσμα; Μια δημοσίευση μπορεί να έχει 10.000 likes και κανέναν να μην την έχει δει ποτέ πραγματικά. Έτσι, η αυθεντική αλληλεπίδραση χάνεται στο θόρυβο.
Το μέλλον της αυθεντικότητας online
Οι εταιρείες τεχνολογίας ξέρουν το πρόβλημα. Παρόλα αυτά, η λύση δεν είναι εύκολη. Εάν αφαιρούσαν όλα τα bots, οι πλατφόρμες θα άδειαζαν. Η κυκλοφορία θα έπεφτε δραματικά.
Επιπλέον, τα νούμερα που παρουσιάζουν στους διαφημιστές θα κατέρρεαν. Και αυτό θα σήμαινε οικονομικό πρόβλημα. Για αυτόν τον λόγο, πολλοί υποστηρίζουν ότι υπάρχει σιωπηρή ανοχή. Τα bots υπάρχουν, αλλά κανείς δεν τα πολεμά πραγματικά.
Και εκεί είναι το μεγαλύτερο ερώτημα. Αν το μεγαλύτερο μέρος του διαδικτύου είναι fake, τότε τι παραμένει αληθινό; Οι άνθρωποι εξακολουθούν να υπάρχουν εκεί, αλλά πλέον αποτελούν μειοψηφία.
Επομένως, κολυμπούν σε μια θάλασσα από ψεύτικες φωνές, ψεύτικα likes, ψεύτικες συζητήσεις. Και το χειρότερο είναι ότι δεν το καταλαβαίνουν. Νομίζουν ότι μιλούν με ανθρώπους. Ότι το περιεχόμενο που βλέπουν είναι γνήσιο. Ότι η γνώμη που διαβάζουν είναι πραγματική.
Τελικά, η θεωρία του νεκρού διαδικτύου δεν είναι μια προφητεία για το μέλλον. Είναι μια περιγραφή του παρόντος. Ένα διαδίκτυο όπου οι μηχανές μιλούν στις μηχανές, όπου το σύστημα παράγει αυτόματα το περιεχόμενο, όπου οι άνθρωποι είναι θεατές και όχι συμμετέχοντες.
Και όσο προχωράμε, αυτή η εικόνα γίνεται όλο και πιο σαφής. Το ίντερνετ δεν πέθανε ξαφνικά. Σβήνει αργά, χωρίς κανείς να το προσέξει πραγματικά.