Γρηγόρης ΚεντητόςΑπό τις όχθες του Νείλου μέχρι τα πρώτα κομμωτήρια του 20ού αιώνα, οι γυναίκες αναζητούσαν τρόπους να δώσουν χρώμα και λάμψη στα μαλλιά τους. Πολύ πριν εμφανιστούν οι έτοιμες βαφές στα ράφια των σούπερ μάρκετ, οι συνταγές άλλαζαν από τόπο σε τόπο και από εποχή σε εποχή — από φυσικά μίγματα μέχρι επικίνδυνες χημικές φόρμουλες.
Στην Αρχαία Αίγυπτο, η χένα κυριαρχούσε. Οι γυναίκες αναμείγνυαν φύλλα Lawsonia inermis με νερό και δημιουργούσαν έναν φυσικό πολτό που χάριζε κοκκινωπές αποχρώσεις στα μαλλιά. Παράλληλα, έλαια όπως το καστορέλαιο και το αμυγδαλέλαιο χρησιμοποιούνταν για λάμψη και ενυδάτωση, ενώ οι μούμιες αποκαλύπτουν ίχνη από παλμιτικά και στεαρικά οξέα, πρωτόγονα προϊόντα styling.
Οι ριζοσπαστικές συνταγές της αρχαιότητας
Στην Αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη, η ανάγκη για αλλαγή χρώματος οδήγησε σε πιο ακραίες τεχνικές. Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος περιγράφει μίγματα από βδέλλες που έλιωναν σε κρασί ή ξύδι για να δώσουν βαθύ μαύρο χρώμα. Άλλες συνταγές συνδύαζαν στάχτη με αλκαλικά διαλύματα και ηλιοθεραπεία για να ξανθύνουν τα μαλλιά. Οι Ρωμαίες έδιναν ιδιαίτερη σημασία στο ξανθό, χρησιμοποιώντας ακόμα και τρίχες Γερμανίδων σκλάβων για περούκες.
Στην Αναγέννηση, η Βενετία έγινε το κέντρο της μόδας για το ξανθό. Οι γυναίκες φορούσαν ειδικά καπέλα που άφηναν μόνο τα μαλλιά εκτεθειμένα στον ήλιο, αφού πρώτα τα είχαν αλείψει με μείγματα που συχνά περιείχαν ούρα αλόγων και βότανα. Η αναζήτηση της ιδανικής απόχρωσης άξιζε κάθε ταλαιπωρία.
Από τα φυσικά μίγματα στις τοξικές φόρμουλες
Στον 18ο και 19ο αιώνα, η τεχνολογία και η βιομηχανία έφεραν νέες «θαυματουργές» λύσεις. Το Macassar oil έκανε τα μαλλιά να γυαλίζουν, ενώ βαφές με οξικό μόλυβδο υπόσχονταν να εξαφανίσουν τα γκρίζα με σταδιακή αλλαγή χρώματος. Το τίμημα όμως ήταν βαρύ: τριχόπτωση, βλάβες στο δέρμα και δηλητηριάσεις, που σε κάποιες περιπτώσεις κατέληγαν σε θάνατο.
Η Βασίλισσα Ελισάβετ Α΄, γνωστή για τα κατακόκκινα μαλλιά της, φέρεται να είχε υποστεί δηλητηρίαση από μολυβδούχα καλλυντικά. Παρόμοιες περιπτώσεις, όπως της αριστοκράτισσας Maria Gunning που πέθανε στα 27 της, αποκάλυψαν το επικίνδυνο πρόσωπο της μόδας της εποχής.
Παράδοση και καινοτομία σε όλο τον κόσμο
Στην Ιαπωνία, το λάδι καμέλιας (tsubaki) χρησιμοποιούνταν για ενυδάτωση και λάμψη, ενώ στην Ινδία η Αγιουρβέδα πρότεινε χένα, indigo και amla για υγεία και έντονο χρώμα. Στη Βόρεια Αφρική, το αργανέλαιο αποτελούσε βασικό μέσο περιποίησης, και στις φυλές Himba της Ναμίμπια, μίγματα από ώχρα και ζωικό λίπος προστάτευαν τα μαλλιά από τον ήλιο και έδιναν χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα.
Οι Βίκινγκς και οι Κέλτες συνήθιζαν να αναμειγνύουν στάχτη με ασβέστη για να ανοίξουν το χρώμα, θεωρώντας το ξανθό σύμβολο δύναμης και γοητείας. Στην Αμερική, ιθαγενείς φυλές χρησιμοποιούσαν μούρα και φυτά για φυσικές αποχρώσεις, προσαρμοσμένες σε τελετουργικά και κοινωνικά σύμβολα.
Η μετάβαση στη σύγχρονη εποχή
Η εξέλιξη της χημείας τον 20ό αιώνα έφερε επανάσταση. Οι βαφές έγιναν ασφαλέστερες και πιο σταθερές, ενώ οι αυστηροί κανονισμοί απαγόρευσαν το μόλυβδο, τον υδράργυρο και άλλες τοξικές ουσίες. Η αγορά γέμισε με βαφές σε μορφή κρέμας ή gel, κάνοντας την αλλαγή χρώματος προσιτή σε κάθε γυναίκα.
Σήμερα, η επιστροφή στις φυσικές μεθόδους κερδίζει ξανά έδαφος, με προϊόντα που συνδυάζουν παραδοσιακά συστατικά όπως η χένα με τη σύγχρονη έρευνα. Από τις πρώτες χημικές συνταγές μέχρι τις σύγχρονες βαφές χωρίς αμμωνία, η πορεία της βαφής των μαλλιών δείχνει πως η αναζήτηση για ομορφιά δεν σταματά ποτέ.
Διαβάστε ακόμα
Το παράδοξο του Αχιλλέα και της χελώνας που μπέρδεψε τη λογική για δυόμισι χιλιάδες χρόνια
Η μεταμόσχευση δοντιών από φτωχούς σε πλούσιους και η σκοτεινή της ιστορία
Η πανέξυπνη σκυτάλη των αρχαίων Σπαρτιατών που άλλαξε για πάντα την ιστορία της κρυπτογραφίας
