Στη Στοκχόλμη του 1912 ένας νεαρός Ιάπωνας ονόματι Shizo Kanakuri στάθηκε στην εκκίνηση του ολυμπιακού μαραθωνίου. Κανείς δεν φανταζόταν ότι η κούρσα του θα διαρκούσε μια ολόκληρη ζωή.
Η διαδρομή εκείνης της χρονιάς ήταν 40,2 χιλιόμετρα και η ζέστη αδυσώπητη. Θερμοκρασία γύρω στους 32°C, ελάχιστη σκιά, λίγα σημεία ανεφοδιασμού. Από τους 68 δρομείς τερμάτισαν μόλις 36. Ο Πορτογάλος Francisco Lázaro κατέρρευσε και πέθανε την επόμενη ημέρα, η πρώτη τραγωδία σε ολυμπιακό μαραθώνιο.
Ο Kanakuri είχε ταξιδέψει 18 ημέρες με πλοίο και Τρανσσιβηρικό, έφτασε εξαντλημένος, αφυδατώθηκε γρήγορα. Κάπου μετά το μέσο της κούρσας λιποθύμησε σε αυλή σπιτιού. Μια σουηδική οικογένεια τον περιέθαλψε· όταν συνήλθε, δεν επέστρεψε στην πίστα. Έφυγε σιωπηλά για την Ιαπωνία. Στα επίσημα έγγραφα έμεινε η φράση «αγνοούμενος».
Στην πατρίδα του δεν σταμάτησε να τρέχει. Έγινε προπονητής, θεωρήθηκε ο «πατέρας του ιαπωνικού μαραθωνίου», έτρεξε ξανά σε Ολυμπιακούς το 1920 (16ος, 2:48:45) και το 1924 (εγκατέλειψε). Το 1920 συνέλαβε και προώθησε την ιδέα του Hakone Ekiden, του θρυλικού πανεπιστημιακού σκυταλοδρομικού μαραθωνίου της Πρωτοχρονιάς που διαμόρφωσε γενιές δρομέων στην Ιαπωνία.
Το «μήνυμα» που έφτασε πενήντα πέντε χρόνια μετά
Το 1967 δημοσιογράφοι της σουηδικής τηλεόρασης αναζήτησαν τον «χαμένο Ιάπωνα». Τον βρήκαν να διδάσκει γεωγραφία. Τον κάλεσαν να επιστρέψει στη Σουηδία για να ολοκληρώσει ό,τι άφησε στη μέση. Ο Kanakuri, 76 ετών, μπήκε στο στάδιο της Στοκχόλμης και έκανε τα τελευταία μέτρα. Ο πίνακας έγραψε τον πιο παράδοξο χρόνο στην ιστορία: 54 χρόνια 8 μήνες 6 ημέρες 5 ώρες 32 λεπτά και 20,3 δευτερόλεπτα.
Δεν ήταν αστείο. Ήταν μια τελετή αποκατάστασης. Η Σουηδία επέστρεφε σε έναν δρομέα την αξιοπρέπειά του και η Ιαπωνία έβλεπε στο πρόσωπό του την απαρχή της δικής της μαραθώνιας παράδοσης. Ο ίδιος χαμογέλασε και είπε πως στο μεταξύ παντρεύτηκε, έκανε έξι παιδιά και δέκα εγγόνια.
Πίσω από την ιστορία κρύβονται αριθμοί που εξηγούν το κατόρθωμα. Το προκριματικό του 1911 στην Ιαπωνία τον είχε φέρει στα όρια του παγκόσμιου ρεκόρ για την εποχή, έστω σε 40 χλμ. Ο νικητής του 1912 ήταν ο Νοτιοαφρικανός Ken McArthur με 2:36:54,8. Ο Kanakuri στην Αντβέρπη του 1920 τερμάτισε 16ος, όμως την κληρονομιά του τη σφράγισε εκτός πίστας, ιδρύοντας διοργανώσεις και εκπαιδεύοντας αθλητές.
Η διαδρομή του έγινε μάθημα επιμονής. Μια εγκατάλειψη μετατράπηκε σε ιστορικό τερματισμό, η ντροπή σε αφήγηση υπέρβασης. Στη Στοκχόλμη το 1912 χάθηκε ένας δρομέας· στη Στοκχόλμη το 1967 βρέθηκε μια παράδοση που συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
