Η Αθήνα το 1834, ένας μικρός οικισμός που έγινε πρωτεύουσα

Το 1834 η Αθήνα ήταν ένας ταλαιπωρημένος οικισμός, με λίγα σπίτια και πληθυσμό που δεν ξεπερνούσε τις 7.000 ψυχές. Οι δρόμοι ήταν χωμάτινοι, τα σπίτια χαμηλά, και γύρω από την Ακρόπολη απλωνόταν μια πόλη που περισσότερο θύμιζε χωριό παρά μελλοντική πρωτεύουσα. Κι όμως, στις 18 Σεπτεμβρίου, η πόλη ανακηρύχθηκε πρωτεύουσα του νεοσύστατου Ελληνικού Βασιλείου.

Η επιλογή δεν έγινε για πρακτικούς λόγους. Άλλες πόλεις, όπως το Ναύπλιο (προσωρινή πρωτεύουσα ως τότε), η Πάτρα με 15.000 κατοίκους ή η Κόρινθος, είχαν μεγαλύτερο πληθυσμό και υποδομές. Η Αθήνα επιλέχθηκε για τον συμβολισμό της: η Ακρόπολη, η ιστορική της κληρονομιά και η αίγλη της αρχαίας δόξας. Πίσω από αυτή την απόφαση βρισκόταν ο Λουδοβίκος Α’, βασιλιάς της Βαυαρίας και πατέρας του Όθωνα, φανατικός φιλέλληνας που ονειρευόταν μια πρωτεύουσα αντάξια της κλασικής Ελλάδας.

Πριν την Επανάσταση του 1821, η πόλη αριθμούσε 10.000–12.000 κατοίκους και περίπου 1.500–3.000 σπίτια, συγκεντρωμένα κυρίως γύρω από την Ακρόπολη, την Πλάκα και το Θησείο. Κατά τη διάρκεια του Αγώνα, η πόλη υπέστη καταστροφές. Οι πολιορκίες του 1826 και του 1827 την άφησαν ισοπεδωμένη, γεμάτη συντρίμμια και δυσοσμία, με τους κατοίκους να ζουν σε καλύβες ή σε σπηλιές.

Η εικόνα και η ανοικοδόμηση

Μετά την απελευθέρωση, η Αθήνα θύμιζε χωριό περισσότερο παρά πόλη. Οι εκτιμήσεις διαφέρουν: άλλες πηγές μιλούν για 170 κανονικά σπίτια, άλλες για 300–400. Ο πληθυσμός κυμαινόταν μεταξύ 4.000 και 7.000 κατοίκων, ενώ η σταδιακή επιστροφή προσφύγων και νέων κατοίκων ανέβαζε αργά τα νούμερα.

Ο Όθωνας έφτασε στην πόλη την 1η Δεκεμβρίου 1834 και ξεκίνησε μια φιλόδοξη ανοικοδόμηση. Οι αρχιτέκτονες Σταμάτιος Κλεάνθης και Eduard Schaubert σχεδίασαν το πρώτο πολεοδομικό σχέδιο με επίκεντρο την Ακρόπολη και μεγάλες λεωφόρους που θα συνέδεαν τα βασικά σημεία της πόλης. Μέσα σε λίγα χρόνια, άρχισαν να ξεπροβάλλουν τα πρώτα νεοκλασικά κτίρια, με το Πανεπιστήμιο να υψώνεται το 1837, την Εθνική Βιβλιοθήκη το 1842, το Παλάτι —σημερινή Βουλή— το 1843, τους Εθνικούς Κήπους το 1840 και το Αστεροσκοπείο το 1846.

Μέσα σε λίγες δεκαετίες, η μικρή πόλη άρχισε να μεγαλώνει. Ο πληθυσμός εκτοξεύτηκε: από 7.000 κατοίκους το 1834 έφτασε τις 63.000 το 1879, ξεπέρασε τις 111.000 το 1896 και έφτασε τις 167.000 το 1907. Η μεταμόρφωση ήταν καταιγιστική.

Η Αθήνα του 1834 είναι η ζωντανή απόδειξη ότι οι πόλεις δεν γεννιούνται μεγάλες. Με συμβολισμό, όραμα και συστηματική δουλειά, ένας μικρός, ερειπωμένος οικισμός μετατράπηκε σε μια πρωτεύουσα που έμελλε να γίνει η καρδιά της σύγχρονης Ελλάδας.

Διαβάστε ακόμα

Το φαινόμενο Johatsu, οι άνθρωποι που εξαφανίζονται χωρίς ίχνος στην Ιαπωνία

Γιατί τα γράμματα στο πληκτρολόγιο είναι ανακατεμένα και δεν είναι με τη σειρά

Το 1951 ένα ολόκληρο χωριό βυθίστηκε στις παραισθήσεις. Τι είχε συμβεί;