Γρηγόρης ΚεντητόςΣτις αρχές του 20ού αιώνα, η ιατρική πίστευε ότι η κατάθλιψη και οι ψυχώσεις γεννιούνται από μικρές, αόρατες λοιμώξεις. Έτσι γεννήθηκε η θεωρία της εστιακής μόλυνσης, μια ιδέα που έμελλε να μετατραπεί σε μία από τις πιο σκοτεινές πλάνες στην ιστορία της επιστήμης.
Στην αρχή ήταν ο Sir William Hunter, που μιλούσε για «στοματικό σήπας». Ο Frank Billings έδωσε όνομα: «focal infection». Ο οδοντίατρος Weston Price πείραξε την ιδέα με πειράματα σε κουνέλια, που «απέδειξαν» πως τα χαλασμένα δόντια προκαλούν ασθένειες παντού στο σώμα. Το δόγμα απλώθηκε στα ψυχιατρεία σαν φωτιά.
Κορυφαίος ιεροκήρυκας της θεωρίας έγινε ο Henry Cotton στο Trenton State Hospital. Πίστεψε ότι οι τοξίνες από τα δόντια προκαλούσαν σχιζοφρένεια, μανιοκατάθλιψη και μελαγχολία. Άρχισε να αφαιρεί πρώτα δόντια, μετά αμυγδαλές, και όταν δεν έβλεπε αποτέλεσμα, αφαιρούσε έντερα, στομάχια και γεννητικά όργανα. Διαφήμιζε «ίαση» 85%, μα τα αρχεία δείχνουν θνησιμότητα που ξεπερνούσε το 40%.
Η αποκάλυψη της αλήθειας
Το 1922, ερευνητές του New York State Psychiatric Institute χώρισαν ασθενείς σε δύο ομάδες: όσους υποβλήθηκαν σε εξαγωγές και όσους όχι. Το αποτέλεσμα; Καμία διαφορά. Η Phyllis Greenacre αποκάλυψε τις παραποιήσεις των στοιχείων του Cotton, αλλά οι φωνές αμφισβήτησης πνίγηκαν από τον φόβο και την πίεση των οικογενειών που ζητούσαν «θεραπείες».
Χιλιάδες ασθενείς έμειναν χωρίς δόντια. Άλλοι υπέστησαν βίαιες επεμβάσεις, ενώ οι θάνατοι αυξάνονταν. Στην Αγγλία, στο Rubery Hill, ο Thomas Graves ακολουθούσε την ίδια πρακτική, βυθίζοντας το προσωπικό και τους ασθενείς σε ένα καθεστώς τρόμου.
Ακόμη και διάσημοι, όπως η Virginia Woolf, πέρασαν από την οδυνηρή εμπειρία. Εξαγωγές δοντιών, αγωνία και σιωπή, σε εποχές όπου η ψυχική ασθένεια θεωρούνταν ντροπή και οι «θεραπείες» ήταν συχνά πιο βασανιστικές από την ίδια την πάθηση.
Με την ανακάλυψη των αντιβιοτικών και την εμφάνιση των πρώτων αντικαταθλιπτικών και αντιψυχωσικών φαρμάκων στις δεκαετίες του ’40 και του ’50, το δόγμα κατέρρευσε. Μελέτες στο JAMA και το JADA αποκάλυψαν την πλήρη αναποτελεσματικότητα της πρακτικής και την απίστευτη θνησιμότητα που προκάλεσε.
Η θεωρία της εστιακής μόλυνσης έμεινε στην ιστορία ως μια προειδοποίηση. Η στοματική υγεία επηρεάζει τη γενική υγεία, αλλά ποτέ, ούτε τότε ούτε σήμερα, δεν υπήρξε επιστημονική απόδειξη ότι η αφαίρεση δοντιών μπορεί να θεραπεύσει ψυχικές διαταραχές.
Αυτή η σκοτεινή σελίδα της ιατρικής υπενθυμίζει ότι όταν η επιστήμη αφήνει τη θέση της στην υπόθεση, οι συνέπειες μπορούν να είναι καταστροφικές και να αφήσουν πίσω τους χιλιάδες αθόρυβα θύματα.
