Γρηγόρης ΚεντητόςΚανείς δεν μπορούσε να φανταστεί ότι η πιο εμβληματική πολεμική μηχανή του 20ού αιώνα χρωστά το όνομά της σε μια απλή λέξη που γεννήθηκε για λόγους παραπλάνησης. Στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι Βρετανοί μηχανικοί και στρατηγοί δούλευαν μυστικά πάνω σε μια εφεύρεση που θα άλλαζε την πορεία της ιστορίας και έπρεπε να την προστατεύσουν από κάθε διαρροή.
Στην αρχή ονόμαζαν τα νέα οχήματα Landships, «χερσαία πλοία», μια περιγραφή που όμως ακουγόταν επικίνδυνα αποκαλυπτική. Ο αξιωματικός Ernest Swinton και ο Walter Dally Jones πρότειναν έναν αθώο κωδικό. Στα έγγραφα έγραφαν για “water carriers for Mesopotamia” και πολύ σύντομα η λέξη “tank” έγινε το επίσημο ψευδώνυμο. Κανείς δεν υποψιαζόταν ότι στις γραμμές παραγωγής συναρμολογούνταν μια μηχανή που θα έφερνε επανάσταση στον πόλεμο.
Η πρώτη μάχη και το σοκ των χαρακωμάτων
Στις 15 Σεπτεμβρίου 1916, στην μάχη του Somme, τα πρώτα Mark I κύλησαν στα χαρακώματα της Γαλλίας. Προχωρούσαν αργά, μόλις έξι χιλιόμετρα την ώρα, μα η εικόνα τους ήταν αρκετή για να σκορπίσει πανικό στους Γερμανούς στρατιώτες. Τα τεράστια μεταλλικά θηρία που έβγαιναν μέσα από τη λάσπη έμοιαζαν με εφιάλτη βγαλμένο από το μέλλον.
Παρά τα προβλήματα – συχνές μηχανικές βλάβες, δυσκολία κίνησης και χαμηλή ταχύτητα – τα τανκς έκαναν το αδιανόητο. Άλλαξαν τη δυναμική των μαχών και έδειξαν ότι το μέλλον ανήκε στη μηχανοκίνηση. Ο ψυχολογικός αντίκτυπος ήταν τεράστιος, όχι μόνο στους εχθρούς αλλά και στους συμμάχους που έβλεπαν για πρώτη φορά ότι το ατσάλι μπορεί να κυριαρχήσει στα χαρακώματα.
Σύντομα η εξέλιξη ήταν καταιγιστική. Το Renault FT των Γάλλων το 1918 έφερε την επανάσταση στον σχεδιασμό με περιστρεφόμενο πύργο, κινητήρα στο πίσω μέρος και ευελιξία που έλειπε από τα πρώτα βρετανικά μοντέλα. Οι Βρετανοί ξεχώριζαν τα οχήματά τους σε “male”, με κανόνια, και “female”, με πολυβόλα, ώστε να καλύπτουν διαφορετικούς ρόλους στις επιθέσεις.
Οι Γερμανοί μπήκαν καθυστερημένα στη μάχη με το A7V το 1917. Βαρύ, δύσχρηστο και περιορισμένο σε αριθμούς, δεν μπόρεσε ποτέ να αντισταθμίσει την υπεροχή των Συμμάχων, που είχαν καταλάβει πρώτοι ότι ο πόλεμος δεν θα ξαναγινόταν ποτέ ίδιος.
Σήμερα, πάνω από έναν αιώνα μετά, η λέξη tank δεν είναι απλά μια ονομασία. Είναι συνώνυμο της δύναμης, της τακτικής ευφυΐας και της μηχανοκίνητης ισχύος. Και να σκεφτεί κανείς ότι ξεκίνησε απλώς ως ένας μυστικός κωδικός για να μην καταλάβει κανείς τι ετοίμαζαν στα εργοστάσια της Βρετανίας.
Με πληροφορίες απο Imperial War Museums
