Γρηγόρης ΚεντητόςΣτις 7 Ιανουαρίου 1943, ο Νίκολα Τέσλα αφήνει την τελευταία του πνοή στο δωμάτιο 3327 του ξενοδοχείου New Yorker. Μέσα σε ώρες, πράκτορες του Office of Alien Property σφραγίζουν το δωμάτιο. Βαριά κιβώτια με την ένδειξη «N.T.» φορτώνονται και εξαφανίζονται στο Manhattan Warehouse & Storage Co..
Η φήμη έτρεξε γρηγορότερα από τα γεγονότα. Ο κόσμος μίλησε για FBI, για απόρρητες επιχειρήσεις, για κρυφές μεταφορές. Στην πραγματικότητα, το FBI περιορίστηκε σε παρακολούθηση. Οι κατασχέσεις έγιναν από το Office of Alien Property. Το παρασκήνιο, όμως, έμελλε να γράψει τον μύθο.
Λίγες εβδομάδες μετά, ο φυσικός Dr. John G. Trump του MIT — θείος του μελλοντικού προέδρου των ΗΠΑ — παίρνει εντολή να αξιολογήσει τα έγγραφα. Το πόρισμά του ψυχρό: οι σημειώσεις είναι «ενδιαφέρουσες αλλά θεωρητικές», με πολλές φιλοσοφικές αναφορές και χωρίς πλήρως εφαρμόσιμες τεχνολογίες.
Ανάμεσα στα σχέδια ξεχωρίζει η περίφημη teleforce, η «ακτίνα θανάτου» που, από το 1934, ο Τέσλα περιέγραφε ως δέσμη σωματιδίων ικανή να καταρρίψει στόλους αεροσκαφών σε απόσταση εκατοντάδων χιλιομέτρων. Οι τεχνικές περιγραφές μιλούν για υψηλές τάσεις, συγκεντρωμένη ενέργεια και μη διασκορπιστικές δέσμες. Ούτε πρωτότυπο, ούτε δοκιμή, μόνο θεωρία και όραμα.
Τα σεντούκια, το Βελιγράδι και το Project Nick
Μετά τον πόλεμο, κάποια έγγραφα βρίσκουν τον δρόμο τους στη Wright-Patterson Air Force Base για το λεγόμενο Project Nick. Έρευνες για τη σκοπιμότητα όπλων δέσμης ξεκινούν και σταματούν στη σιωπή. Αντίγραφα «χάνονται», αποτελέσματα δεν δημοσιεύονται ποτέ. Το κενό τρέφει τον θρύλο.
Το 1951–1952, με πρωτοβουλία του ανιψιού του Sava Kosanović, κιβώτια με σημειώσεις και συσκευές φορτώνονται στο πλοίο Serbia και ταξιδεύουν στη Ριέκα και από εκεί στο Βελιγράδι. Άλλοι μετρούν 60 κιβώτια, άλλοι 80 σεντούκια. Η διαφορά παραμένει ανεξήγητη, δημιουργώντας ακόμη περισσότερα ερωτήματα.
Στο Βελιγράδι ιδρύεται το Μουσείο Νίκολα Τέσλα. Περισσότερα από 160.000 έγγραφα, σχέδια, συσκευές και φωτογραφίες γίνονται μέρος της συλλογής που σήμερα ανήκει στη UNESCO Memory of the World. Είναι η καρδιά της κληρονομιάς του Τέσλα, αλλά και η αρχή αμέτρητων σεναρίων.
Στη δεκαετία του ’50 και ’60, τα αιτήματα πρόσβασης στα αμερικανικά αρχεία απορρίπτονται ή απαντώνται με «δεν υπάρχουν στοιχεία». Αργότερα, με το Freedom of Information Act, κάποια έγγραφα αποδεσμεύονται. Πολλά, όμως, είναι μαυρισμένα, με σελίδες λείπουν ή τμήματα σβησμένα.
Το μυστήριο της teleforce δεν λύνθηκε ποτέ. Άλλοι μιλούν για θεωρία που προηγήθηκε της εποχής της. Άλλοι για επιστημονική φαντασία χωρίς πρακτική βάση. Ο ίδιος ο Τέσλα περιέγραφε μια δέσμη που «θα κάνει κάθε επίθεση αδύνατη». Το αν τα κιβώτια κρύβουν κάτι περισσότερο από σκίτσα παραμένει αναπάντητο.
Η εμμονή με τις δέσμες συνεχίστηκε. Από τα πρώτα προγράμματα της DARPA μέχρι τη Strategic Defense Initiative της δεκαετίας του ’80, οι ιδέες του Τέσλα ηχούν σαν προφητεία, ακόμη κι αν η επιστήμη δεν επιβεβαίωσε ποτέ τους ισχυρισμούς.
Σήμερα, στο μουσείο του Βελιγραδίου, τα σχέδια παραμένουν στη θέση τους, ανοιχτά στα μάτια των επισκεπτών αλλά πάντα με σκιές. Η ιστορία δεν κλείνει ποτέ. Ο μύθος ζει γιατί τα ερωτήματα μένουν.
