Γρηγόρης ΚεντητόςΚάτω από τον ήλιο της Μεσογείου, οι λίμνες και τα ποτάμια της Ελλάδας κρατούν καλά κρυμμένα μυστικά. Νύχτες χωρίς φεγγάρι, οι ψίθυροι των ντόπιων μιλούν για σκιές που αναδεύουν τα νερά, για μορφές που κανείς δεν είδε καθαρά αλλά όλοι ορκίζονται πως υπάρχουν.
Στη Ρόδο, οι παλιοί μιλούν για τους Τέλχινες. Δαίμονες της θάλασσας, με κορμί ανθρώπινο και ουρά ψαριού, μάγοι και τεχνίτες που έφτιαξαν την τρίαινα του Ποσειδώνα και το δρεπάνι του Κρόνου. Οι ίδιοι που, λένε, χάθηκαν μέσα σε καταιγίδα όταν ο Δίας αποφάσισε ότι η μαγεία τους είχε περάσει κάθε όριο.
Άλλοι ορκίζονται πως τα νερά της Στύγας στην Αρκαδία κρύβουν ακόμη την οργή των θεών. Το Μαυρονέρι, όπως το ξέρουν σήμερα, είναι παγωμένο και δηλητηριώδες. Κάποτε, λένε, βούτηξαν εκεί τον Αχιλλέα για να τον κάνουν άτρωτο· σήμερα, οι επιστήμονες μιλούν για νερά φορτωμένα βαρέα μέταλλα που σκοτώνουν ό,τι τα γευτεί.
Στη Μακεδονία, η λίμνη Βόλβη μοιάζει ήρεμη. Μα όταν η αχλή απλώνεται χαμηλά, ακούγονται παράξενοι παφλασμοί και οι ψαράδες σιωπούν. Ο Δράκος της Βόλβης λένε ότι είναι παλιός όσο και η λίμνη, φύλακας του τόπου, που εμφανίζεται μονάχα σε όσους τον σέβονται.
Στη Θεσσαλία, η λίμνη Πλαστήρα δεν είναι τόσο αθώα όσο δείχνει. Η ιστορία για το Νερό του Δράκου μιλά για ένα φίδι τεράστιο, τόσο μεγάλο που οι βάρκες ανατρέπονται μόνο από το κύμα της ανάσας του. Παλιοί βοσκοί λένε πως εμφανίζεται μόνο όταν πλησιάζει συμφορά.
Όταν οι θρύλοι γίνονται καθρέφτης της φύσης
Οι ιστορίες των υδάτινων τεράτων δεν σταματούν εδώ. Στην Ήπειρο, οι Δρακόλιμνες της Τύμφης και του Σμόλικα μιλούν για δύο δράκους που πολεμούσαν νύχτα-μέρα, εκτοξεύοντας πέτρες που έφτιαξαν τα απότομα βράχια γύρω από τις λίμνες. Κάθε αυγή, λένε, οι κορυφές μοιάζουν ακόμη πληγωμένες από τις μάχες.
Η Ύδρα της Λέρνας, με τα κεφάλια που ξαναφυτρώνουν κάθε φορά που κόβονται, δεν είναι απλώς ένας μύθος. Πολλοί ιστορικοί βλέπουν πίσω από την ιστορία της έναν συμβολισμό για τα έλη και τις ασθένειες που μαστίζαν την περιοχή πριν από χιλιάδες χρόνια.
Στη θάλασσα, οι θρύλοι ταξιδεύουν ακόμη πιο μακριά. Οι ναυτικοί μιλούσαν για τη Σκύλλα και τη Χάρυβδη, τέρατα που κατάπιναν πλοία στο πέρασμά τους, και για τα Κήτη που οι ήρωες έπρεπε να σκοτώσουν για να σωθούν οι πόλεις.
Οι αρχαίοι ήξεραν να δίνουν μορφή στο άγνωστο. Έτσι γεννήθηκε ο Αχελώος, που άλλοτε εμφανιζόταν σαν ταύρος κι άλλοτε σαν δράκος στα ποτάμια της Αιτωλίας, και ο Λάδων, ο δράκος που φύλαγε τα χρυσά μήλα των Εσπερίδων.
Οι μύθοι αυτοί δεν είναι τυχαίοι. Κάθε τέρας είναι καθρέφτης της φύσης: οι πλημμύρες γίνονταν δράκοι, οι δηλητηριώδεις πηγές θεϊκές τιμωρίες, οι ανεξήγητοι θόρυβοι στα βάθη της νύχτας γίνονταν οργισμένα πλάσματα που ζητούσαν σεβασμό.
Ακόμη και σήμερα, οι λίμνες και οι ποταμοί φυλάνε μυστικά. Η επιστήμη μιλά για μεγάλα ψάρια, για γεωλογικά φαινόμενα, για τοπικά οικοσυστήματα. Μα οι ντόπιοι ξέρουν: υπάρχουν πράγματα που δεν εξηγούνται με μετρήσεις.
Κι αν οι Σκωτσέζοι έχουν τη Νέσι, η Ελλάδα έχει πολλά τέρατα να φυλάνε τις σκιές της. Ίσως γιατί εδώ, οι μύθοι δεν πεθαίνουν ποτέ. Ζουν μέσα στα νερά, έτοιμοι να ξυπνήσουν, κάθε φορά που κάποιος τους αμφισβητεί.
Μερικές νύχτες, όταν το φεγγάρι κρύβεται πίσω από τα σύννεφα, αν σταθείς σιωπηλός δίπλα στο νερό, μπορεί να ακούσεις ένα κύμα που δεν προκάλεσε ο άνεμος. Ίσως τότε να δεις, για μια στιγμή, τη σκιά ενός μύθου να ανασαίνει.
Η βυθισμένη πόλη που ανασαίνει κάτω από την Ελαφόνησο και ξαναγράφει την αρχή της ελληνικής ιστορίας
Πώς η λέξη tanks γεννήθηκε ως κωδικός παραπλάνησης και έγινε σύμβολο πολέμου