Γρηγόρης ΚεντητόςΟ ουρανός σκοτεινιάζει, η πίεση πέφτει, και μια σιωπηλή αρμονία πόνου απλώνεται σε ένα δωμάτιο. Σαν να έχει δοθεί κάποιο αόρατο σήμα, όλοι τρίβουν τους κροτάφους τους. Δεν είναι μυστήριο· είναι η συγχρονισμένη αντίδραση του ανθρώπινου οργανισμού σε ερεθίσματα που ούτε καν βλέπουμε.
Οι απότομες αλλαγές της ατμοσφαιρικής πίεσης είναι από τους πιο συχνούς υπαίτιους. Καθώς το βαρομετρικό πέφτει, μικροί αισθητήρες στο εσωτερικό του αυτιού και του εγκεφάλου αντιλαμβάνονται την αλλαγή. Τα αγγεία διαστέλλονται, το τριδυμικό νεύρο ενεργοποιείται, και η ημικρανία χτυπά πολλούς ταυτόχρονα. Από την Ιαπωνία μέχρι τον Καναδά, μελέτες δείχνουν ότι ποσοστά άνω του 70% των ευαίσθητων ανθρώπων βιώνουν κρίσεις την ίδια στιγμή όταν το βαρόμετρο κάνει βουτιά.
Η υγρασία είναι σύμμαχος του πόνου. Στη Μεσόγειο, η έλευση της Σαχαριανής σκόνης αλλάζει την ποιότητα του αέρα, επιβαρύνοντας την αναπνοή και ενεργοποιώντας τους μηχανισμούς της φλεγμονής. Σωματίδια PM2.5 και όζον τρυπώνουν στους πνεύμονες και φτάνουν στο αίμα, προκαλώντας το γνωστό «σφίξιμο» που πολλοί περιγράφουν σαν να φοράνε αόρατο κράνος.
Οι κλειστοί χώροι είναι παγίδες. Ένα αεροστεγές γραφείο, μια αίθουσα συνεδριάσεων χωρίς παράθυρα, ή μια σχολική τάξη γεμάτη μαθητές μπορεί να μετατραπεί σε θάλαμο πονοκεφάλου. Η άνοδος του διοξειδίου του άνθρακα (CO₂), η παρουσία πτητικών οργανικών ενώσεων από καθαριστικά ή έπιπλα και η μούχλα που κρύβεται στα κλιματιστικά δημιουργούν ένα περιβάλλον όπου ο εγκέφαλος φωνάζει βοήθεια. Οι ειδικοί το ονομάζουν «Σύνδρομο Άρρωστου Κτιρίου», κι έχει καταγραφεί σε δεκάδες χώρες.
Ακόμη και τα φώτα μπορούν να γίνουν θάνατος για τα νεύρα. Το ανεπαίσθητο τρεμόπαιγμα των φθορισμού ή των LED, οι έντονες λάμψεις και οι σταθεροί βόμβοι από συσκευές συντονίζονται με τον εγκέφαλο, προκαλώντας κρίσεις σε όσους έχουν προδιάθεση. Σε εργοστάσια, call centers ή ανοιχτά γραφεία, οι συλλογικοί πονοκέφαλοι δεν είναι ποτέ τυχαίοι.
Όταν το σώμα και το μυαλό συντονίζονται
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η αφυδάτωση είναι ο αόρατος εχθρός. Όταν όλοι στον ίδιο χώρο περνούν ώρες χωρίς νερό, τα αγγεία συσπώνται, ο εγκέφαλος συρρικνώνεται ελαφρά και η αίσθηση του πόνου γίνεται κοινή εμπειρία. Το ίδιο ισχύει όταν η καφεΐνη λείπει ξαφνικά. Σε ένα σεμινάριο χωρίς διάλειμμα για καφέ, οι λάτρεις του εσπρέσο θα νιώσουν την ίδια στιγμή την πίεση να ανεβαίνει στους κροτάφους.
Η έλλειψη ύπνου είναι ακόμη ένας συλλογικός παράγοντας. Ομάδες που ταξιδεύουν, προετοιμάζονται για εξετάσεις ή δουλεύουν με ασφυκτικές προθεσμίες μοιράζονται το ίδιο εσωτερικό στρες, οδηγώντας σε ομαδικά επεισόδια πονοκεφάλου που μοιάζουν με σιωπηλή επιδημία.
Υπάρχουν και οι περιπτώσεις της μαζικής ψυχογενούς ασθένειας. Σε σχολεία και εργοστάσια, μια μυρωδιά, ένας θόρυβος ή απλά μια φήμη αρκεί για να πυροδοτήσει πονοκεφάλους, ναυτίες και άγχος που εξαπλώνονται σαν φωτιά. Τα συμπτώματα είναι αληθινά, οι εξετάσεις όμως δεν αποκαλύπτουν καμία τοξική ουσία· ο εγκέφαλος αντιδρά στο φόβο και τη συλλογική ένταση.
Σε πιο σπάνιες αλλά επικίνδυνες περιπτώσεις, η αιτία είναι το μονοξείδιο του άνθρακα. Αόρατο, άοσμο, φονικό. Αν σε έναν χώρο πολλοί αρχίζουν να νιώθουν πονοκέφαλο, ζάλη ή ναυτία, η εκκένωση είναι επιτακτική. Οι διαρροές από λέβητες, θερμάστρες ή τζάκια σκοτώνουν χωρίς προειδοποίηση.
Το στρες είναι ίσως ο πιο ύπουλος συντονιστής όλων. Ένας τοξικός εργασιακός χώρος, μια δύσκολη περίοδος ή μια συλλογική κρίση πυροδοτούν χημικές αντιδράσεις που επιβαρύνουν τον εγκέφαλο, φέρνοντας ταυτόχρονες κρίσεις πόνου σε ομάδες ανθρώπων που μοιράζονται την ίδια ένταση.
Κι όμως, η αλήθεια είναι πιο απλή από τους μύθους. Οι γραμμές στον ουρανό είναι απλοί παγοκρύσταλλοι, όχι ψεκασμοί. Οι επιστήμονες, από την Mayo Clinic μέχρι την EPA, έχουν καταρρίψει κάθε θεωρία συνωμοσίας. Οι πραγματικοί ένοχοι είναι οι αλλαγές του καιρού, η κακή ποιότητα του αέρα, οι καθημερινές μας συνήθειες και το κοινό άγχος.
Η λύση; Αέρας, νερό, ξεκούραση. Μικρά διαλείμματα, ανοιχτά παράθυρα, σωστή ενυδάτωση και παρακολούθηση των καιρικών αλλαγών. Κι όταν τα συμπτώματα είναι έντονα και επιμένουν, η αναζήτηση ιατρικής βοήθειας μπορεί να σώσει ζωές.
Με πληροφορίες απο Mayo Clinic
Διαβάστε ακόμα
Οι ήχοι του σώματος που δεν ακούμε και γιατί είναι καλύτερα έτσι
Ρώσοι αγρότες έβαζαν βατράχους στο γάλα και είχαν δίκιο
Πίτα με παγώνι το πιο αλλόκοτο πιάτο που σέρβιρε ποτέ η Ευρώπη