Πόσοι άνθρωποι ζούσαν στη Γη το 5000 π.Χ

Δημιουργήθηκε στις 22 Αυγ 2025 - 16:14

Ένας σχεδόν άδειος πλανήτης λίγοι οικισμοί μεγάλες αποστάσεις και ένας πληθυσμός μετρούμενος σε εκατομμύρια όχι σε δισεκατομμύρια

Αρχαιότητα: Πόσοι άνθρωποι ζούσαν στη Γη το 5000 π.Χ

Γρηγόρης Κεντητός Χρόνος ανάγνωσης: 3 λεπτά

Φαντάσου μια Γη χωρίς πόλεις και σύνορα ένας σιωπηλός πλανήτης με λίγες φωτιές σε κοιλάδες και όρμους. Οι καλύτερες επιστημονικές εκτιμήσεις δίνουν για το 5000 π.Χ ένα ανθρώπινο πλήθος της τάξης των 5 έως 15 εκατομμυρίων και σε ορισμένα μοντέλα μέχρι περίπου 20 εκατομμύρια.

Ο αριθμός δεν προκύπτει από απογραφές. Χτίζεται από αρχαιολογικά στρώματα οικισμών ιζοτοπικές χρονολογήσεις γύρης που δείχνει καλλιέργειες και δημογραφικά μοντέλα. Γι’ αυτό οι εκτιμήσεις διαφέρουν. Το βέβαιο είναι το μικρό μέγεθος σε σχέση με σήμερα.

Η κατανομή δεν ήταν ομοιόμορφη. Η Ασία κρατούσε το μεγαλύτερο μερίδιο με εύφορους ποταμούς και πρώιμα χωριά. Η Αφρική είχε μεγάλες νησίδες πληθυσμού στις σαβάνες και στον Νείλο. Η Ευρώπη βρισκόταν σε νεολιθική εξάπλωση. Οι Αμερικές και η Ωκεανία είχαν πολύ αραιές κοινότητες.

Οι περισσότεροι ζούσαν σε μικρούς αγροτικούς οικισμούς ή ως κυνηγοί συλλέκτες. Στη Μεσοποταμία της Ουμπάιντ, στην προδυναστική κοιλάδα του Νείλου στη Γιανγκσάο της Κίνας και στη νεολιθική Ευρώπη βλέπουμε χωριά λίγων εκατοντάδων ως λίγων χιλιάδων ψυχών.

Η καθημερινότητα είχε υψηλές γεννήσεις και υψηλούς θανάτους. Η βρεφική θνησιμότητα ήταν βαριά η μέση προσδοκώμενη ζωή χαμηλή και η ετήσια αύξηση κοντά στο μηδέν. Μεγάλη οικογένεια σήμαινε επιβίωση ενός χωριού όχι πληθυσμιακή έκρηξη.

Η γεωργία είχε απλωθεί αλλά η παραγωγή ήταν εύθραυστη. Μικρά πλεονάσματα ασταθείς σοδειές και κλιματικές διακυμάνσεις μετά το τέλος των παγετώνων κρατούσαν τον πληθυσμό κοντά στη φέρουσα ικανότητα κάθε τοπίου.

Πώς μετράμε έναν κόσμο χωρίς αριθμούς

Οι ερευνητές υπολογίζουν πυκνότητες από έκταση καλλιεργειών αποτυπώματα οικισμών και σύγκριση με σύγχρονες μικρές αγροτικές ή νομαδικές κοινωνίες. Βοηθούν βάσεις όπως το HYDE που ενώνει χρήση γης και πληθυσμό και οπισθοπροβολή από νεότερες περιόδους με γνωστές απογραφές.

Σε τέτοια κλίμακα η Γη έμοιαζε άδεια. Ακόμη και στο υψηλό σενάριο είχες περίπου έναν άνθρωπο ανά 10 τετραγωνικά χιλιόμετρα ενώ στο χαμηλό έναν ανά τριάντα. Μετακινείσαι μια μέρα και ίσως να μη δεις κανέναν.

Πόλεις με τείχη δεν υπήρχαν ακόμη. Υπήρχαν όμως πρώιμα κέντρα με τελετουργίες αγορές και ειδικευμένους τεχνίτες. Εμπόριο οψιανού κεραμικής και αλατιού έπλεκε δίκτυα σε Αιγαίο Ανατολία Λεβάντε προμηνύοντας τον κόσμο των κρατών που θα έρθει αργότερα.

Η διατροφή ήταν δημητριακά ψάρια όσπρια άγριο κυνήγι λίγα φρούτα. Ασθένειες από ζώα κυκλοφορούσαν αλλά χωρίς μεγάλες επιδημίες αφού οι πληθυσμοί ήταν μικροί και διάσπαρτοι. Γενετικές προσαρμογές όπως η ανεκτικότητα στη λακτόζη θα απλωθούν αιώνες μετά.

Γεωγραφικά ο κόσμος αλλάζει. Η Σαχάρα αρχίζει να ξηραίνεται σπρώχνοντας κοινότητες προς τον Νείλο. Στη Νέα Γουινέα και στη Νότια Κίνα αναπτύσσονται κήποι με ρίζες και ρύζι. Στις Αμερικές τα προκεραμικά παράλια των Άνδεων και οι πρώιμες εξημερώσεις βάζουν τα θεμέλια του αύριο.

Αυτός ο μικρός πληθυσμός ήταν αρκετός για να αλλάξει οριστικά τον πλανήτη. Μέσα σε πέντε χιλιετίες θα γεννηθούν πόλεις βασίλεια γραφή τροχοί και μεγάλα ποτάμια κράτη. Από λίγα εκατομμύρια σε δισεκατομμύρια η ιστορία είναι υπόθεση ενέργειας τροφής και γνώσης.