Γρηγόρης ΚεντητόςΣτον 18ο και 19ο αιώνα, η μεταμόσχευση δοντιών δεν ήταν ιατρικό θαύμα αλλά μια πρακτική που αντικατόπτριζε τις ταξικές ανισότητες. Στην Αγγλία, τη Γαλλία, τη Γερμανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι πλούσιοι πλήρωναν για να αποκτήσουν υγιή δόντια, ενώ οι φτωχοί πουλούσαν τα δικά τους για λίγα νομίσματα.
Ο John Hunter, χειρουργός του Λονδίνου, πραγματοποίησε πειράματα που τον καθιέρωσαν ως «πατέρα της επιστημονικής οδοντιατρικής». Σε ένα διάσημο πείραμα, τοποθέτησε ανθρώπινο δόντι στην κορυφή ενός κόκορα για να αποδείξει ότι μπορεί να αναπτυχθεί νέο αγγειακό δίκτυο. Η θεωρία του έδωσε ώθηση στην ιδέα ότι τα δόντια μπορούσαν να «ριζώσουν» σε νέο στόμα.
Από την επιστήμη στην εκμετάλλευση
Η πρακτική σύντομα ξέφυγε από τα όρια της επιστήμης. Φτωχοί, συχνά παιδιά, πουλούσαν δόντια για να επιβιώσουν. Στο Λονδίνο υπήρχαν ταμπέλες που έγραφαν «Most money given for live teeth». Ο Pierre Fauchard στο Παρίσι τελειοποίησε τις τεχνικές, ενώ οι γκραβούρες του Rowlandson σατίριζαν τον πόνο των φτωχών που γίνονταν «δότες» για τους αριστοκράτες.
Στις ΗΠΑ, ακόμη και ο George Washington φέρεται να είχε πληρώσει για ανθρώπινα δόντια από σκλαβωμένους εργάτες, τα οποία πιθανότατα χρησιμοποιήθηκαν στις οδοντοστοιχίες του. Στην Ευρώπη, η μάχη του Waterloo γέννησε μια νέα αγορά· δόντια στρατιωτών συλλέγονταν από τα πεδία της μάχης και πωλούνταν μαζικά για την κατασκευή μασελών υψηλής ποιότητας.
Η διαδικασία ήταν απλή αλλά επικίνδυνη. Το υγιές δόντι αφαιρούνταν και τοποθετούνταν άμεσα στο στόμα του παραλήπτη, σταθεροποιημένο με μεταλλικά σύρματα ή μεταξωτά νήματα. Η πιθανότητα επιτυχίας ήταν μικρή και οι επιπλοκές συχνές.
Οι κίνδυνοι ήταν πολλοί: μόλυνση, απόρριψη και μετάδοση σύφιλης ήταν τα πιο συνηθισμένα προβλήματα. Τα περισσότερα δόντια απορρίπτονταν μέσα σε λίγους μήνες, ενώ κάποιοι ασθενείς πέθαιναν από επιπλοκές. Παρά τα υψηλά κόστη, οι πλούσιοι συνέχιζαν να πληρώνουν για μια υπόσχεση που σπάνια πραγματοποιούνταν.
Η εφεύρεση των πορσελάνινων δοντιών στα τέλη του 18ου αιώνα και η διάδοση των βάσεων από βουλκανίτη τον 19ο αιώνα έδωσαν πιο ασφαλείς και οικονομικές λύσεις. Με την αυξανόμενη γνώση για τις λοιμώξεις και την ανοσολογία, η μεταμόσχευση δοντιών εγκαταλείφθηκε οριστικά.
Σήμερα, η ιστορία αυτή θεωρείται παράδειγμα του πώς η ιατρική πρόοδος χωρίς ηθικούς φραγμούς μπορεί να οδηγήσει σε εκμετάλλευση. Οι πρακτικές αυτές φωτίζουν την ανάγκη για ισότητα και προστασία των ευάλωτων στις ιατρικές εξελίξεις.
Διαβάστε ακόμα
Η πανέξυπνη σκυτάλη των αρχαίων Σπαρτιατών που άλλαξε για πάντα την ιστορία της κρυπτογραφίας
