Γρηγόρης ΚεντητόςΣτις απόκρημνες πλαγιές της Aιθιοπίας, πριν από περίπου 1.000 χρόνια, ένας βοσκός με το όνομα Κάλντι παρατηρεί κάτι περίεργο. Οι κατσίκες του, αφού έφαγαν μικρούς κόκκινους καρπούς από έναν άγνωστο θάμνο, άρχισαν να πηδούν και να τρέχουν ακούραστα όλη νύχτα. Ο θρύλος λέει πως ο Κάλντι δοκίμασε κι αυτός τους καρπούς και ένιωσε αμέσως την ίδια ζωντάνια.
Αυτός ο απλός βοσκός δεν μπορούσε να φανταστεί ότι η ανακάλυψή του θα άλλαζε τον κόσμο. Οι μοναχοί της περιοχής άρχισαν να βράζουν τους καρπούς και να πίνουν ένα αφέψημα που τους βοηθούσε να μένουν ξύπνιοι στις νυχτερινές προσευχές. Έτσι γεννήθηκε η πρώτη μορφή του καφέ.
Από την Υεμένη στον κόσμο
Ο καφές πέρασε από τα βουνά της Αιθιοπίας στις ακτές της Υεμένης. Εκεί, στους κήπους της Μόκκα, καλλιεργήθηκε συστηματικά και πήρε την πρώτη του οργανωμένη μορφή. Οι Σούφι μοναχοί έπιναν τον καφέ για να παραμένουν άγρυπνοι στις ατελείωτες προσευχές τους, και σύντομα το ρόφημα απέκτησε φήμη σε όλο τον αραβικό κόσμο.
Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ο καφές έγινε σύμβολο κοινωνικότητας. Τα πρώτα καφεκοπτεία της Κωνσταντινούπολης γέμισαν με κόσμο που συζητούσε, αντάλλαζε ιδέες και έπαιζε τάβλι. Ο καφές έγινε συνώνυμο της συνάντησης, της συζήτησης και, πολλές φορές, της πολιτικής.
Μέχρι τα μέσα του 17ου αιώνα, ο καφές είχε ταξιδέψει και στην Ευρώπη. Από τη Βενετία και τη Μασσαλία μέχρι το Λονδίνο, οι πρώτες καφετέριες έγιναν κέντρα εμπορίου και διανόησης. Στην Αγγλία μάλιστα τις έλεγαν «πανεπιστήμια της πένας», γιατί εκεί μαζεύονταν συγγραφείς, έμποροι και επιστήμονες.
Καφές, αποικίες και αλλαγές
Με την αποικιοκρατία, η καλλιέργεια του καφέ εξαπλώθηκε στις Ολλανδικές Ανατολικές Ινδίες, την Καραϊβική και τη Λατινική Αμερική. Η Βραζιλία έγινε γρήγορα η μεγαλύτερη παραγωγός χώρα καφέ στον κόσμο, ένας τίτλος που κρατά μέχρι σήμερα. Ο καφές έγινε εμπόρευμα, οικονομική δύναμη και, δυστυχώς, μέρος της ιστορίας της εκμετάλλευσης και της δουλείας.
Στην Ελλάδα, ο καφές ήρθε με τους Οθωμανούς και έγινε συνήθεια που κράτησε για αιώνες. Ο ελληνικός καφές στα χάλκινα μπρίκια έγινε κομμάτι της καθημερινότητας, συντροφιά σε κουβέντες και συζητήσεις στα καφενεία των χωριών και των πόλεων.
Από τον φραπέ στο τρίτο κύμα
Στον 20ό αιώνα, η Ελλάδα πρόσθεσε το δικό της κεφάλαιο στην ιστορία του καφέ με τον φραπέ, ένα τυχαίο πείραμα σε περίπτερο της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης που έγινε εθνικό σύμβολο. Λίγο αργότερα, η παγκόσμια σκηνή άλλαξε με τον espresso και τις μεγάλες αλυσίδες καφέ.
Σήμερα, βρισκόμαστε στο λεγόμενο τρίτο κύμα καφέ. Οι καταναλωτές ενδιαφέρονται για την προέλευση, τη μέθοδο καλλιέργειας, το ψήσιμο και την παρασκευή. Οι λέξεις single origin, cold brew και specialty coffee είναι πλέον καθημερινές σε ένα παγκόσμιο λεξιλόγιο που εξελίσσεται συνεχώς.
Από τις κατσίκες της Αιθιοπίας μέχρι το καφεδάκι στο χέρι, ο καφές παραμένει το ρόφημα που συνδέει ανθρώπους, ιστορίες και πολιτισμούς, αποδεικνύοντας ότι ένα απλό φυτό μπορεί να αλλάξει τον κόσμο.
Με πληροφορίες από National Coffee Association, Smithsonian και History of Coffee Research.
Διαβάστε ακόμα
Το Project Acoustic Kitty και πώς η CIA ξόδεψε εκατομμύρια για έναν γάτο που θα κατασκόπευε την ΕΣΣΔ
