Γρηγόρης ΚεντητόςΣε ένα τραπέζι στη βελγική ακτή, ο Peyo ζήτησε το αλάτι και του ξέφυγε η λέξη. Γέλασε με τον φίλο του André Franquin και ξεστόμισε «δώσε μου το schtroumpf». Η γλώσσα έγινε παιχνίδι, οι φράσεις στρουμφίστηκαν, και μια τυχαία σπίθα άναψε όνομα που θα ταξίδευε παντού.
Την ίδια εποχή ο Peyo έστηνε ιστορίες στο «Johan et Pirlouit». Χρειαζόταν μικροσκοπικούς βοηθούς του μύθου, με ήθος και σκανταλιά. Θυμήθηκε το αστείο και βάφτισε τα πλάσματα «Les Schtroumpfs». Η λέξη δεν σήμαινε τίποτα, αλλά ακουγόταν σωστά, σαν παιδικό ντέφι μέσα στο δάσος.
Στις σελίδες του Spirou, στις 23 Οκτωβρίου 1958, εμφανίστηκαν μέσα στη «La Flûte à six trous» και αργότερα το άλμπουμ τιτλοφορήθηκε «La Flûte à six schtroumpfs». Το ύψος τους μετριόταν σε «τρία μήλα», αρκετό για να χωρούν στις ρίζες και να κρύβονται στο κάδρο χωρίς να χάνονται.
Η χρωματίστρια και σύντροφος του Peyo, Nine Culliford, έψαξε τόνο που να γράφει πάνω στο πράσινο των φύλλων. Το κόκκινο φώναζε, το κίτρινο θύμιζε αρρώστια. Έμεινε το μπλε. Έτσι γεννήθηκε η χρωματική ταυτότητα που αναγνωρίζει παιδί και μεγάλος πριν προλάβει να δει το καπέλο.
Στα ονόματα, η μετάφραση έγινε μέρος της ιστορίας. Στα ολλανδικά πήραν τη μορφή Smurfs, στα ελληνικά έγιναν Στρουμφάκια, στην Ιβηρική ακούστηκαν Pitufos. Το λεκτικό παιχνίδι συνέχισε: η «στρουμφική» γλώσσα αντικαθιστά ρήματα και ουσιαστικά και κάνει την καθημερινότητα γλωσσική κωμωδία.
Από μια λέξη σε παγκόσμιο σύμπαν
Ο συντάκτης Yvan Delporte είδε τη σπίθα και ζήτησε ανεξάρτητες ιστορίες. Το 1959 κυκλοφόρησαν ως mini-récits και μετά σε άλμπουμ. Στα «Les Schtroumpfs Noirs», η αγγλική αγορά επέλεξε Purple Smurfs, δείχνοντας πώς ένα καρέ μεταφράζεται όχι μόνο σε γλώσσα αλλά και σε εποχή.
Η τηλεόραση τούς απογείωσε. Η Hanna-Barbera τους έφερε σε πολύχρωμα Σάββατα από το 1981, με πολυετείς σεζόν, βραβεία και μια γενιά που έμαθε να μετράει την κοινότητα με μπλε καπέλα. Ταινίες, παιχνίδια, άλμπουμ και πάρκα συμπλήρωσαν τη σκηνή των αφηγημάτων.
Η «στρουμφική» γλώσσα τράβηξε θεωρητικούς και χιουμορίστες. Άλλοι είδαν αλληγορία κοινότητας, άλλοι κοινωνικό μύθο. Ο Peyo απέφευγε δογματισμούς. Ήθελε καλοσύνη, τάξη, μικρές κρίσεις που λύνονται μαζί, με σκανταλιά και φρονιμάδα που θα αναγνώριζε κάθε παιδί του κόσμου.
Όσο για το αλάτι, δεν κρύβει μυστικό σύμβολο. Είναι το περιστατικό μη-ανάμνησης που γέννησε ήχο και όνομα. Η ιστορία έχει παραλλαγές για το πού ειπώθηκε, μα η ουσία στέκει: ένα τυχαίο «schtroumpf» βάφτισε ήρωες που διηγήθηκαν πώς η γλώσσα μπορεί να γίνει παιχνίδι, παρηγοριά και κοινότητα.
Σήμερα το σύμπαν συνεχίζει από το Studio Peyo με θεατρικές, τηλεοπτικές και εκδοτικές διαδρομές. Η συνταγή δεν αλλάζει. Μικρά πλάσματα, καθαρός ρυθμός, ομαδική λύση. Κι ένα γέλιο γύρω από μια αλατιέρα που έφτασε να ταΐζει φαντασία για δεκαετίες.
Με πληροφορίες απο: Lambiek Comiclopedia
