Γρηγόρης ΚεντητόςΗ Δανάη, κόρη του Ακρίσιου και της Ευρυδίκης ή Αγανίππης, μεγάλωσε στο Άργος, χωρίς να γνωρίζει πως ένα χρησμός του Απόλλωνα είχε σφραγίσει τη μοίρα της: ο γιος της θα γινόταν ο θάνατος του παππού της. Ο Ακρίσιος, τρομοκρατημένος, την έκλεισε σε έναν χάλκινο πύργο, στεγανό σε κάθε διέλευση, με φρουρούς παντού, νομίζοντας πως μπορεί να νικήσει τη μοίρα.
Αλλά οι θεοί δεν γνωρίζουν όρια. Ο Δίας, μαγεμένος από την ομορφιά της, μεταμορφώθηκε σε χρυσή βροχή που γλίστρησε από τις χαραμάδες και την αγκάλιασε με φως. Από αυτήν τη θεϊκή ένωση γεννήθηκε ο Περσέας, ο ήρωας που θα σκότωνε τη Μέδουσα και θα έσωζε την Ανδρομέδα.
Όταν ο Ακρίσιος έμαθε για το παιδί, δεν τόλμησε να χύσει συγγενικό αίμα. Έβαλε μητέρα και γιο σε μια λάρνακα και τους έριξε στη θάλασσα. Τα κύματα τους οδήγησαν στη Σέριφο, όπου ο ψαράς Δίκτυς τους έσωσε και τους προστάτεψε.
Από τη Σέριφο στη λύτρωση
Η Σέριφος έγινε καταφύγιο αλλά και φυλακή. Ο Πολυδέκτης, αδερφός του Δίκτυ, θέλησε τη Δανάη για τον εαυτό του. Όταν εκείνη αρνήθηκε, ο Περσέας, μεγαλωμένος πια, έφυγε για την αποστολή που θα τον έκανε θρύλο. Γύρισε νικητής, με το κεφάλι της Μέδουσας, και λιθοβόλησε τον Πολυδέκτη, λυτρώνοντας τη μητέρα του από τον φόβο. Χρόνια μετά, η προφητεία βρήκε τον δρόμο της: στη Λάρισα, κατά τη διάρκεια αγώνων, ένα χτύπημα του δίσκου σκότωσε κατά λάθος τον Ακρίσιο, κλείνοντας τον κύκλο της μοίρας.
Η Ελληνίδα Ραπουνζέλ
Ο μύθος της Δανάης είναι η ελληνική εκδοχή του μοτίβου ATU 310 “The Maiden in the Tower”. Μια γυναίκα φυλακισμένη, μια δύναμη που διαπερνά τους τοίχους και μια νέα ζωή που αλλάζει τα πάντα. Όπως η Ραπουνζέλ ρίχνει τα μαλλιά της για να σωθεί, η Δανάη δέχεται τη χρυσή βροχή και φέρνει στον κόσμο έναν ήρωα. Η μοίρα της δεν είναι απλώς η απελευθέρωση, αλλά η δημιουργία ενός ανθρώπου που θα αλλάξει την Ιστορία.
Το μοτίβο επαναλαμβάνεται σε όλο τον κόσμο: στην Περσία με τη Rudaba, στην Ιρλανδία με την Ethniu, σε αφρικανικές ιστορίες που μιλούν για κορίτσια κλεισμένα σε πύργους. Κάθε πολιτισμός προσθέτει τις δικές του λεπτομέρειες, αλλά το κεντρικό μήνυμα μένει ίδιο: κανένας εγκλεισμός δεν μπορεί να νικήσει τη μοίρα.
Η Δανάη στην τέχνη και την κουλτούρα
Η Δανάη έγινε μούσα για αιώνες. Ο Τιτσιάνο την ζωγράφισε με την ατμόσφαιρα της Αναγέννησης. Ο Ρέμπραντ την τοποθέτησε στο φως και στο σκοτάδι του μπαρόκ, με μια σκηνή φορτισμένη και έντονη. Ο Γκουστάβ Κλιμτ το 1907 τη μετέτρεψε σε σύμβολο αισθησιασμού και μεταμόρφωσης, περιβαλλόμενη από στροβιλιζόμενο χρυσό. Κάθε εποχή τη βλέπει διαφορετικά, αλλά πάντα ως την κοπέλα που, παρά τον εγκλεισμό, κρατά τη δύναμη της αλλαγής.
Στη λογοτεχνία, από τον Οβίδιο στις «Μεταμορφώσεις» μέχρι τη σύγχρονη συγγραφέα Laura Gill, η Δανάη εμφανίζεται ως γυναίκα που αντιστέκεται, που επιβιώνει και που επαναπροσδιορίζει τον ρόλο της. Στη σύγχρονη ποπ κουλτούρα, από κινηματογραφικές παραγωγές όπως το Clash of the Titans μέχρι μυθιστορήματα φαντασίας, το όνομά της παραμένει συνώνυμο με αντοχή και δύναμη.
Το μυστήριο της χρυσής βροχής
Η χρυσή βροχή έχει πολλές αναγνώσεις. Στην αρχαιότητα, ήταν σύμβολο θεϊκής παρέμβασης. Στη λατινική ποίηση, οι στίχοι του Οράτιου τη συνδέουν με τον πλούτο και τη δωροδοκία. Στην Αναγέννηση και το Μπαρόκ, οι καλλιτέχνες την απεικονίζουν ως νομίσματα που πέφτουν, κριτική στη διαφθορά της εξουσίας. Σήμερα, η χρυσή βροχή διαβάζεται ως φως και ελπίδα, ως δύναμη που σπάει τα τείχη και φέρνει λύτρωση.
Η ιστορία της Δανάης είναι διαχρονική. Μιλά για φόβο και εγκλεισμό, για θεϊκή δύναμη και ελευθερία, για το πώς μια φυλακισμένη κοπέλα έγινε μητέρα ενός ήρωα και μύθος που εμπνέει μέχρι σήμερα.
Διαβάστε ακόμα
Γιατί το πιρούνι κάποτε θεωρήθηκε όργανο του διαβόλου
Πώς το λευκό νυφικό της βασίλισσας Βικτωρίας το 1840 άλλαξε για πάντα τους γάμους σε όλο τον κόσμο
Η αληθινή ιστορία των μαύρων γατών που από ιερά σύμβολα έγιναν σημάδια γρουσουζιάς
